TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Bursa Şube Başkanı Dr. Fevzi Çakmak, Rusya-Ukrayna arasında çıkan savaşın yaş meyve sebze ihracatını olumsuz etkilediğini, buğday fiyatlarında da yukarı yönlü baskı olacağını ve bu durumun ülkemizi ciddi anlamda olumsuz etkileyeceği ifade etti.

GÜLİN ÖZDEMİR / BURSADA BUGÜN /BURSA İGFA-  Dünya buğday ihracatında önemli bir role sahip olan Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilimin buğday arzını olumsuz etkileyebileceğine, fiyatlardaki yukarı yönlü baskının sürebileceğine, hatta bu ülkelerin buğday ihracatının durma noktasına gelebileceğine dair endişeler piyasaların odak noktasında yer aldı. 

Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Bursa Şube Başkanı Dr. Fevzi Çakmak, "Türkiye 2021 yılında 5,2 milyon ton yaş meyve sebze ihracatına karşılık 3,1 milyar dolar gelir elde etmiştir. Bu ihracatın yaklaşık yüzde 33'ünü Rusya'ya, yüzde 7'sini de Ukrayna'ya gerçekleştirmiştir. Yaş sebze ve meyve ihracatı yaptığımız ülkeler sıralamasında Rusya 1. sırada Ukrayna ise 4. sırada yer almaktadır. Toplam yaş meyve ihracatımızın yüzde 40'ı bu iki ülkeye yapılmaktadır. Bursa'da yaş sebze meyve ihracatında Türkiye genelinde yüzde 3'lük payla 9. sırada yer almaktadır. Bursa'dan 2021 yılı verilerine göre başta biber, incir, kiraz, armut, çilek, nar, üzüm, ayva, nektarin, şeftali gibi ürünler olmak üzere toplam 110.000 ton ihracat gerçekleştirilmiş, ayrıca 5.300 ton da tohumluk ihracı yapılmıştır. Yaş üzüm ihracatının yüzde 55'i Rusya'ya, yüzde 17'si Ukrayna'ya gerçekleştirilmiştir. Kiraz ihracatının yüzde 32'si, çileğin yüzde 42'si, ayvanın yüzde 28'i ve armut ihracatının yüzde 38'i Rusya'ya yapılmıştır. Bursa'dan yaş meyve ve sebze ihracatının ülke genelinde olduğu gibi yüzde 40'ı Rusya ve Ukrayna'ya yapılmıştır.

Rusya Türkiye'den aldığı tarımsal ürünlere gerek kota koyarak (domateste) gerekse kalıntı çıktığı (son olarak armut ihracatında yaşandı) bahanesi ile zorluk çıkarmaktadır. 

Hal böyle iken iki ülke arasında çıkan bu savaşın uzun sürmesi ve ambargolar uygulanması durumunda yaş sebze ve meyve ihracatımız olumsuz etkilenecektir" şeklinde konuştu. 

"ACİL ÖNLEM ALINMALI!"

"İthalat kısmına bakarsak da durum pek farklı değildir" diyen Başkan Çakmak, "Rusya'dan 1,2 milyon ton arpa ithal etmişiz ve bu toplam arpa ithalatımızın yüzde 44'ünü 6,7 milyon ton buğday ithal etmişiz ve bu toplam buğday ithalatımızın yüzde 69'unu oluşturmaktadır, çeltiğin yüzde 65'i, mısırın yüzde 45'i, yulafın yüzde 100'ü Rusya'dan ithal edilmektedir. Çavdarın yüzde 100'ü Ukrayna'dan ithal edilmektedir. Bu ürünler dışında ayçiçek yağı, kepek, küspe, bezelye, nohut gibi ürünlerin ithalatının büyük bölümün bu iki ülkeden yapmaktadır. Görüldüğü gibi gerek yaş sebze ihracatımızda gerekse tarım ürünleri ithalatında adeta Rusya'ya göbekten bağlı hale gelmiş durumdayız. Aslında en önemli konu bir ülkeye bu kadar bağımlı hale gelinmesidir. Yakın zamanda doğalgazın yüzde 12'sini aldığımız İran'ın birkaç günlük doğalgaz kesintisi ile ülke sanayisinin nasıl olumsuz etkilendiği ortada iken yaş sebze meyve ihracatımızın yüzde 40'ını, tahıllara ait ithalatımızın yüzde 60'ını gerçekleştirdiğimiz Rusya ve Ukrayna arasında çıkan krizden tarım sektörümüzün çok fazla etkileneceği ve acil önlem alınması gerektiği ortadadır" açıklamasında bulundu. 

"ÜRETİCİNİN KAZANACAĞI MODELLER KURGULANMALI"

"Ekmek fiyatları yükselmesin diye halihazırda bile Toprak Mahsulleri Ofisi, ithal yolu ile yaklaşık 4,5 TL/kg bedel ile aldığı buğdayı  değirmenciye 2,625 TL/kg bedel ile vermektedir" yine Başkan Çakmak sözlerine şöyle devam etti; "Dünya buğday ticaretinin yüzde 20'sini Rusya tek başına yapmaktadır. İki ülke arasında çıkan krizin dünya buğday fiyatlarını da yukarı çekeceği ve bunun ülkemizi de etkileyeceği kaçınılmaz bir gerçektir. Toprak mahsulleri ofisi iç piyasaya daha ne kadar süre ile ucuz buğday vereceği ve görev zararı yazacağı bilinmemekle beraber, bir süre sonra bunu oluşan aşırı zarar yükünden dolayı devam edemeyeceği düşünülürse, ithalat maliyetinde iç piyasaya buğday vermeye kalktığı anda ekmek fiyatlarının da 4,5 - 5 liralara doğru gideceği kaçınılmaz bir gerçektir. Rusya ve Ukrayna Türkiye'nin tarım dış ticaretinde çok önemli iki ülke. Buradaki kriz, Türkiye'yi iki yönlü, hem ithalat hem de ihracat bakımından olumsuz etkileyecektir. Un ihracatında dünya lideri olmakla övünüyoruz ama bu un üretimimizi Rusya'dan aldığımız buğday ile yaptığımız gerçeği de ortadadır. Bu iki ülkeden ithal ettiğimiz ürünlere bakınca da görüleceği üzere aslında hepsini ülkemizde üretme imkanı olan, ancak yanlış tarım politikaları ve planlama nedeni ile üreticilerin zarar ettirilmesi ve buna bağlı olarak çiftçinin tarıma küsmesi ve tarımdan uzaklaşması sonucu yeterli üretim yapılamamasına yol açılmasıdır. Doğru planlama yapılırsa ve üreticinin kazanacağı modeller kurgulanırsa ithal ettiğimiz ürünlerin büyük çoğunluğu ülkemizde yeterli üretilebilir durumdadır."